Door inflatie oorspronkelijk te bestempelen als tijdelijk fenomeen, waren centrale bankiers te laat met het bestrijden daarvan. Dat werd gecompenseerd met een snelle reeks forse renteverhogingen, die pas volgend jaar in volle omvang gevoeld zal worden door de economie. Onderdeel van dat late ingrijpen is dat centrale bankiers tegenwoordig niet meer vooruit durven te kijken, maar vertrouwen op twee ‘lagging’ indicators, namelijk de inflatie en de werkloosheid. Deze indicatoren kijken per definitie terug en niet vooruit.

Centrale bankiers zijn als gevolg daarvan liever te laat dan te vroeg met het verlagen van de rente. Dat maakt het werk voor wie wel vooruit durft te kijken wel gemakkelijk. Daardoor was een jaar geleden de voorspelling dat de inflatie gedurende geheel 2023 zou dalen relatief eenvoudig en ook voor de komende 12 maanden zal de inflatie op basis van de voorspellende indicatoren verder dalen. De werkloosheid bleef door de krappe arbeidsmarkt lange tijd laag, maar inmiddels zijn er voldoende cijfers om ook hier met overtuiging te kunnen stellen dat die verder zal oplopen. Daarmee zijn er geen argumenten meer voor het ‘langer hoog’ beleid. Dat beleid heeft er wel voor gezorgd dat de markt volgend jaar nauwelijks rekening durft te houden met renteverlagingen. Dat is een opmaat voor positieve verrassingen volgend jaar.

Zachte landing dankzij arbeidsmarkt

Het afgelopen jaar zorgden de overheidsinvesteringen en belastingkortingen aan de ene kant in combinatie met de lage werkloosheid aan de andere kant dat een recessie in de VS kon worden voorkomen. De consument omvat twee derde van de economie en zolang er sprake is van nagenoeg volledige werkgelegenheid, blijft die besteden. Dat heeft gezorgd voor het economisch positieve scenario van een zachte landing, wat voor de beurs als nadelig effect heeft dat de rente langer hoog blijft.  Volgend jaar komen daarbij hogere investeringen en mogelijke renteverlagingen. Daarmee is de kans op een recessie niet zo hoog, maar is er minder opwaartse druk op de lonen.

Werkloosheid loopt op

Zowel in Europa als in de Verenigde Staten stijgt de werkloosheid. In Duitsland staat de werkloosheid op het hoogste niveau sinds juni 2021. Nu is de werkloosheid in Duitsland nog altijd relatief laag, maar afgelopen week steeg ook in Frankrijk de werkloosheid voor de tweede maand op rij. Daar ligt de werkloosheid op 7,2 procent, nog altijd duidelijk boven de doelstelling van 5 procent van de Franse overheid. In de hele eurozone stijgt nu de werkloosheid, weliswaar wel vanaf een historisch dieptepunt. In de Verenigde Staten wordt vaak de vuistregel gehanteerd dat wanneer de werkloosheid met een half procent oploopt, een recessie onvermijdelijk is. Het dieptepunt in de Verenigde Staten lag op een percentage van 3,4 procent en inmiddels is dat gestegen naar 3,9 procent. Nu is dat naar historische maatstaven laag, maar dat is de werkloosheid altijd vooruitlopend op een recessie.

Hogere jobless claims

In de Verenigde Staten zijn er verschillende manieren om te kijken naar de arbeidsmarkt. Zo is er een maandelijks banenrapport dat gelijk met de werkloosheidscijfers wordt gepubliceerd. In beide gevallen zijn het steekproeven met de nodige statistische ruis. Eigenlijk is het beter om te kijken naar de lange termijn trend, dan naar het maandcijfer. Veel economen kijken liever naar de initial jobless claims. Deze nieuwe aanvragen voor werkloosheidsuitkeringen worden wekelijks gepubliceerd. Naast de initial jobless claims zijn er ook de continuing jobless claims. De initial claims zijn gestegen tot het hoogste niveau sinds augustus en de terugkerende claims staan inmiddels op het hoogste niveau van de afgelopen twee jaar. Samen met andere gegevens over de arbeidsmarkt duidt dat op een duidelijke afkoeling.

Voortzetting eindejaarsrally

Nu kunnen in de werkloosheidscijfers eenmalige effecten zitten zoals de staking bij de autoproducenten of het eventuele sluiten van de Amerikaanse overheid in het kader van het schuldenplafond, maar die factoren zouden eerder een positieve dan een negatieve invloed moeten hebben op de aanvragen voor werkloosheidsuitkeringen. Door deze ontwikkeling is er nog meer zekerheid dat de piek in de rente in achter ons ligt, dat we ons moeten opmaken voor waarschijnlijk meer renteverlagingen dan waar de markt nu op rekent. Dat is uiteraard positief voor zowel aandelen als obligaties in 2024, maar zoals zo vaak loopt de beurs nu al via de eindejaarsrally vooruit op dit goede nieuws.

Han Dieperink, Chief Investment Officer

Disclaimer