Deze maand staan aandelen bijna vier procent in de plus en obligaties vier procent in de min. Dat lijken normale rendementen, maar het komt niet zo vaak voor dat er in vier weken tijd 8 procent verschil zit tussen aandelen en obligaties, zeker niet wanneer de obligatiemarkt zo sterk daalt. Zo’n beweging valt meestal samen met een beursbodem, zoals in 2002, 2009, 2011 en 2020. Door het zicht op het economische herstel stijgt dan zowel de rente als de aandelenmarkt, het is een echt koopsignaal. In de vier genoemde gevallen ging daar wel een sterke koersdaling op de aandelenmarkt aan vooraf. Dat is nu niet het geval. Aandelen staan op dit moment nog geen vier procent onder het all-time-high van 17 november 2021. In januari van dit jaar ging de aandelenmarkt nog onderuit als gevolg van de rentestijging, nu stijgt de aandelenmarkt terwijl de rente verder stijgt. De belangrijkste reden voor deze beweging is de kennelijke overtuiging dat de Amerikaanse Federal Reserve er alles aan zal doen om de inflatie te bestrijden. In mei zal de Fed de rente met 0,5 procent verhogen en in juni waarschijnlijk nog een keer met 0,5 procent. Elke volgende vergadering komt er dan een kwartje bij, zodat de beleidsrente in de Verenigde Staten eind dit jaar op 2,25 procent staat. De obligatiemarkt reageert geschrokken, maar de aandelenmarkt is opvallend positief, alsof er geen oorlog is in de Oekraïne, inclusief de bijbehorende olieschok.

Een stijgende rente heeft een grote impact op de economie. Zowel bij aandelen als obligaties zorgt een stijgende rente dat de waarde van de toekomstige kasstromen en daarmee dus de totale waarde daalt. Het verschil is alleen dat bedrijven veel beter in staat zijn om inflatie door te berekenen, terwijl de kasstromen bij obligaties vanaf de start vastliggen. Inflatie is daardoor de grote vijand van obligaties. Verder zorgt een hogere rente ervoor dat het duurder wordt om bijvoorbeeld een huis te financieren. Bedrijven die op zoek zijn naar een financiering krijgen boven op de stijgende rente ook nog te maken met hogere kredietopslagen. Sinds begin jaren tachtig is de rente op obligaties voortdurend gedaald, maar elke keer als de rente zo sterk stijgt als in de afgelopen maanden, openbaart zich niet lang daarna een financieel probleem, wat dat betreft een echt verkoopsignaal. Denk aan de jaren 1987, 1994, 2000, 2007 en 2018. Elke keer werd de Fed door het financiële probleem gedwongen om de rente te verlagen. Het verschil met genoemde voorgaande jaren is dat toen inflatie nooit een probleem was. Nu is de inflatie dat wel, mede dankzij het coronavirus en Vladimir Poetin.

De reden dat de aandelenmarkt afgelopen maand stijgt, is dat er geen alternatief is, ook niet voor het geld dat uit de obligatiemarkt stroomt. Een deel daarvan gaat dan ook vrijwel automatisch naar de aandelenmarkt. Daarmee negeert de markt belangrijke ontwikkelingen. Zo is het economisch effect van de oorlog in Oekraïne afgelopen maand sterk toegenomen door de zware sancties. Dat is terug te zien in de sterk gestegen olieprijs afgelopen maand. De kans is groot dat zeker in Europa het monetair beleid binnenkort wordt bepaald door geopolitieke factoren en niet door de rente. Een verder stijgende olieprijs zou betekenen dat de inflatie nog veel langer hoog kan blijven. Inflatieverwachtingen stijgen daardoor en de Federal Reserve reageert met snellere rentestijgingen. Dit beeld wijzigt niet als de oorlog in Oekraïne morgen zou eindigen. Het feit dat de Amerikaanse president aanstuurt op een wisseling van de wacht in het Kremlin is eerder een gevaarlijke escalatie. Alle oorlogen zorgen voor meer inflatie en die in Oekraïne is in dit opzicht geen uitzondering. En dat juist op een moment dat de inflatie als gevolg van corona al sterk is opgelopen. Daardoor krijgt deze oorlog hetzelfde effect als de olieschok van 1973 en 1979. Alleen stond in 1973 de inflatie in de Verenigde Staten op 7,3 procent, nu op 7,9 procent en was de werkloosheid 4,6 procent tegen nu 3,8 procent. In oktober 1973 verhoogde de Federal Reserve de rente naar 11 procent, en verdubbeling ten opzichte van het begin van dat jaar. Het tekort op de overheidsbegroting in de VS – ondanks de oorlog in Vietnam – was toen 1 procent van het BBP, nu 12 procent. Het grote voordeel nu is dat energie een veel kleiner deel is van de economie dan in de jaren zeventig. Toch zal het niet eenvoudig zijn om de huidige inflatie onder controle te krijgen. Fed-president Paul Volcker had daar begin jaren tachtig een positieve reële rente voor nodig van 5 procent. Dat zou betekenen bij de huidige inflatie dat de beleidsrente van de Fed naar de 13 procent moet.

Zo kan het beeld van de financiële markten in slechts enkele weken veranderen. Vreemd genoeg zijn de consequenties op portefeuilleniveau minder groot dat menigeen zou denken. Een logische reactie is wellicht om dan maar alles te verkopen, maar wanneer inflatie het grote risico is dan zijn er weinig alternatieven naast aandelen. Uiteraard zijn er buiten de beurs alternatieven als residentieel vastgoed. Zelfs private equity biedt een betere bescherming tegen inflatie dan beursgenoteerde aandelen. De beste rendementen worden zelfs behaald als er sprake is van een recessie. Op de beurs zullen door de inflatie de verschillen tussen landen, sectoren en valuta toenemen, maar na de initiële schok zijn oorlogen per saldo goed voor aandelen. Oorlog is in de eerste plaats een economische strijd die vraagt om veel innovatie en aanpassingsvermogen. Dit keer moet er extra worden geïnvesteerd in de energietransitie, in nieuwe toeleveringsketens, in defensie en in voedselzekerheid. Daarbovenop komen nog de investeringen van landen en regio’s op de verschillende gebieden van zelfvoorziening, dat terwijl er al meer geïnvesteerd zou moeten worden vanwege de krapte op de arbeidsmarkt. Aandelen blijven daarom favoriet, alleen zijn spaarders en houders van obligaties bij de nog altijd extreem negatieve reële rente het kind van de rekening.

Elke twee weken ons nieuws ontvangen? Meldt u zich dan aan via deze link. 

Auréus streeft er naar om correcte en actuele informatie te verstrekken afkomstig van betrouwbare bronnen, maar kan de juistheid en volledigheid van de informatie in deze publicatie niet garanderen. Aan deze publicatie kunnen derhalve geen rechten worden ontleend. Auréus aanvaardt geen aansprakelijkheid voor enige directe of gevolgschade voortvloeiende uit het gebruik van deze publicatie of de inhoud ervan. Deze publicatie is niet bedoeld als een aanbod of verzoek tot aan- of verkoop van een financieel instrument en moet evenmin worden beschouwd als een persoonlijk beleggingsadvies, aangezien de inhoud van deze publicatie niet is toegesneden op de individuele (financiële) situatie en doelstellingen van beleggers. Potentiële beleggers worden er nadrukkelijk op gewezen dat aan beleggen financiële risico’s zijn verbonden. Zij dienen dan ook goed kennis te nemen van de inhoud van relevante informatie over desbetreffende belegging (prospectus, informatiememorandum, essentiële beleggersinformatie, essentiële-informatiedocument etc.) en worden geadviseerd onafhankelijk advies in te winnen om zich een goed oordeel te kunnen vormen over die risico’s en/of deze risico’s passen in/bij hun beleggingsdoelstellingen, financiële situatie, risicoprofiel en risico acceptatie. De waarde van een belegging kan fluctueren. Het is mogelijk dat beleggers bij verkoop of beëindiging van hun belegging minder terugkrijgen dan hun inleg. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.