Binnen een week verschijnen er twee berichten in de media over accountants. Zes beursfondsen zonder accountant moeten de Amsterdamse beurs verlaten. Vier andere beursfondsen krijgen tot begin juni. De reden is dat deze bedrijven geen accountant kunnen vinden. Voor beursfondsen zijn er maximaal zes kantoren: Deloitte, PwC, EY, KPMG, BDO en Mazars. BDO en Mazars nemen geen nieuwe beursfondsen aan en de grote vier hebben besloten kleinere bedrijven niet te bedienen. Het tweede bericht is een waarschuwing van de AFM tegen toekomstige investeringen van private equity in de accountancy. De AFM is vooral bezorgd dat de private equity niet in staat is om de korte- en langetermijnrisico’s af te wegen. Dat is vreemd, want de gemiddelde investeringsperiode van private equity is veel langer dan die van een belegger op de beurs. Het zou verder betekenen dat de huidige eigenaren van de kantoren niet op zoek zijn naar rendement. Ook dat is vreemd, want als accountants ergens goed in zijn is het in rekenen.

Accountants hebben een publieke taak die met privaat geld wordt gefinancierd, maar kennelijk maakt het dus wel uit wie de financier is. Nu was er tot zo’n tien jaar geleden weinig kapitaal nodig, maar ook de wereld van de accountancy is veranderd. Kantoren snakken naar kapitaal. Er is namelijk sprake van een consolidatieslag. Dat zou de toezichthouder moeten aanspreken. Minder kantoren betekent minder werk voor de toezichthouder en de continuïteit en de kwaliteit van de accountant kan bij grotere kantoren beter worden gewaarborgd. Verder zijn mensen voor accountantskantoren het belangrijkste bezit. Om die te kunnen binden is groei nodig. Hoe groter het kantoor, des te beter de interne ontwikkelmogelijkheden. Dat verkleint de verleiding om over te stappen naar de concurrent. Het huidige partnermodel is ook niet aantrekkelijk voor nieuwe medewerkers. Die moeten dan 30 jaar bij een kantoor werken, totdat ze kunnen oogsten. Als het kantoor dan nog bestaat. In de industrie wordt dat wel gezien als een ‘ongedekte kettingbrief’. Private equity maakt een veel evenwichtigere inkomensverdeling mogelijk, omdat jonge medewerkers ook delen in het opwaarts potentieel van de aandelen.

Het is dat de AFM het woord ‘sprinkhanen’ nog niet in de mond heeft genomen, maar kennelijk denken politiek en toezichthouders nog altijd hetzelfde over private equity als voor de Grote Financiële Crisis. Private equity is nog altijd een dankbare zondebok als er wat fout gaat. Als accountancy dan toch een publieke taak is, dan zou de overheid het zelf kunnen doen. De overheid is er om het publieke belang te dienen, maar niet om al die publieke taken uit te voeren. De markt is nu eenmaal een beter allocatie- en besluitvormingsmechanisme dan de overheid. De kracht zit in de juiste balans tussen overheid en markt. Als de overheid alles wil doen, kunnen we beter het werk van Marx en Engels er bijhalen, maar als de overheid alles overlaat aan de markt dan bestaat het risico dat de markt bepaalde zaken niet oppakt en dat er ongewenste negatieve externe effecten ontstaan. Nu is dat eerste, gelet op de kosten van de accountant op dit moment niet aan de orde, maar voorkomen moet worden dat negatieve externe effecten door het ontbreken van een goede controle door een accountant niet tot uitdrukking komen in de kostprijs. Nu lijkt het of er sprake is van een scherpe tegenstelling tussen de overheid en de markt, maar die is er juist op het gebied van accountancy niet. Het publieke belang is gelijk aan het belang van een goed werkende markt.

De rol van private equity is om te zorgen voor een goede transformatie tot accountantskantoren die toekomstbestendig zijn. Als een kantoor geen goede medewerkers kan krijgen en daardoor niet langer kan bestaan, dan zal de overheid niet met een zak geld over de brug komen. Consolidatie kost nu eenmaal geld en om winstgevend te blijven is er een sterke focus om nieuwe diensten te ontwikkelen. Het accountantsmodel is voor private equity ook aantrekkelijk. Dergelijke bedrijven zijn recessiebestendig met goed voorspelbare kasstromen en een loyaal klantenbestand. In landen om ons heen is de transformatieslag al langer gaande. Nieuwe technologieën maken het mogelijk om betere en efficiëntere verwerking te bieden. Kunstmatige intelligentie kan voor een accountant veel waarde toevoegen, waardoor de accountant de publieke taak veel beter kan uitvoeren.  Maar dat kost allemaal geld. Door private equity te verbieden om te investeren in accountantskantoren, wordt er een rem gezet op deze verbeteringsslag. Bovendien zijn we er in Nederland steeds beter in geworden om bedrijven weg te pesten. Na het vertrek van Koninklijke Olie, Unilever, DSM wil men kennelijk ook de accountantskantoren uit Nederland. Want als die niet mee kunnen innoveren en groeien met hun buitenlandse collega’s, dan zullen uiteindelijk die buitenlandse collega’s het roer in Nederland overnemen.

Tot slot, ook de accountantskantoren zijn aan het vergrijzen met als gevolg dat er meer verkopers zijn dan kopers. Dat terwijl er juist meer geïnvesteerd moet worden vanwege het personeelstekort, de digitalisering en de steeds hogere vaktechnische kwaliteitseisen. De overheid zou er goed aan doen om meer oog te hebben voor de toegevoegde waarde van private equity. Juist in deze snel veranderende maatschappij heeft private equity een belangrijke rol om bedrijven levensvatbaar te houden. Voor de lange termijn is dat ook goed voor het publieke belang van accountancy, want zonder een levensvatbaar kantoor komt daar weinig van terecht. Het is beter om dit proces aan te moedigen dan te ontmoedigen.