Precies twee maanden na de couppoging kwam Prigosjin op 23 augustus om het leven bij de crash van een vliegtuig, samen met andere mensen uit de Wagner-top. Na de vele Russische zakenlieden die uit het raam vielen, nadat ze bij het Kremlin in ongenade waren gevallen, heeft het toch nog lang geduurd. Ook generaal Surovikin die banden had met de Wagner-groep werd op dezelfde dag ontslagen. Poetin moet wel steeds harder ingrijpen om binnen de eigen gelederen de wind er onder te houden. Voorheen kwamen de risico’s voor Poetin vooral van de democratische beweging onder leiding van Navalny, een beweging die Poetin eerder wel bestempelde als de ‘softies’. Nu zijn het de hardliners uit het Kremlin die hem bedreigen, waardoor ook de oorlog in Oekraïne verder zou kunnen escaleren.

Moeilijk te winnen loopgravenoorlog

De oorlog in Oekraïne is een loopgravenoorlog geworden. Daarmee blijft de kans groot dat het conflict, net als na de inval van de Krim in 2014, zal bevriezen. De Russen hebben zich ingegraven en een uitgebreid stelsel van tankgrachten, mijnenvelden en loopgraven zorgen er voor dat het Oekraïne tot op heden niet is gelukt om terreinwinst van enige betekenis te boeken. Op het moment dat het conflict bevriest heeft dat niet zo veel effect op financiële markten. Alleen op het moment dat de Russen of de Oekraïners terrein winnen wel. In beide gevallen kan de andere partij dan escaleren en dat is slecht nieuws voor de beurs.

De Russen kunnen altijd nog kiezen voor een beperkte nucleaire oorlog, maar lopen dan wel het risico dat ze China verliezen als bondgenoot. Het risico op zo’n escalatie is in de afgelopen week toegenomen nu de Oekraïners een doorbraak lijken te hebben bij Robotyne. Voorlopig houden de Russen het op economische sancties zoals het opschorten van de graan-deal. Mogelijk dat de Russen ook de gaskraan naar Europa volledig dichtdraaien. Rusland zou ook officieel de oorlog kunnen verklaren aan Oekraïne, al zal volledige mobilisatie in Rusland niet goed vallen.

Status quo Oekraïne

Het gevecht rond Robotyne heeft vele weken in beslag genomen en daarmee is alleen de eerste verdedigingslinie van de Russen gesneuveld. Wel hebben de Oekraïners hiermee bewezen dat ze de Russen aankunnen, maar de totale verdedigingslinie is niet 8 mijl, maar 55 mijl breed. Doel van de Oekraïners is overduidelijk dat de Russen over land niet meer naar de Krim kunnen. De kans op een echte doorbraak neemt pas toe vanaf medio 2024 als Oekraïne over voldoende luchtsteun kan beschikken. Zonder die steun zou een grootscheepse aanval aan Oekraïnse kant te veel slachtoffers eisen. Bovendien is er ook tijd nodig om alle ammunitie aan te vullen. De beste strategie lijkt het nu vooral om het toch al niet hoge moreel van de Russen verder onder druk te zetten. Wel is de dreiging vanuit Oekraïne richting de Zwarte Zee-vloot toegenomen door inzet van maritieme drones.

De kans op een vredesakkoord op korte termijn is bijzonder klein. De overwinning van Oekraïne is een randvoorwaarde voor het voortbestaan van het land, maar ook een belangrijk speerpunt voor de Navo. De harde aanpak zorgt er ook voor dat de Chinese militaire ambities ten aanzien van Taiwan worden getemperd. Met de naderende winter neemt de kans op een groot Oekraïens offensief dit jaar af, maar meer munitie en luchtsteun sluiten een doorbraak in 2024 of 2025 niet uit.

Han Dieperink, Chief Investment Strategist