Ieder kwartaal geven we in onze nieuwsbrief het woord aan een ondernemer of organisatie die de regio op een bijzondere manier op de kaart zet. In dit laatste kwartaal van 2021 zijn we op bezoek in het Nederlands Steendrukmuseum in Valkenswaard. Waarom is dit museum zo belangrijk voor de regio? En op welke manieren spelen technieken van vroeger nog altijd een rol in ons dagelijks leven? We vragen het aan Maarten Kentgens, directeur van het museum.

We beginnen ons gesprek met een felicitatie. Het Steendrukmuseum viert dit jaar namelijk zijn twintigste verjaardag. Tijd voor een feestje? Maarten: “Vanwege de corona-maatregelen kunnen we helaas geen feest geven op de manier zoals we dat graag hadden gewild. Wél hebben we op dit moment een fantastische expositie die voor iedereen toegankelijk is. Zo geven we toch kleur aan dit bijzondere jaar.” Maarten Kentgens groeide op in Mierlo en ging naar school in Geldrop en Eindhoven. Hij studeerde Museumkunde in Amsterdam en na functies bij diverse Nederlandse musea is hij sinds 2017 weer terug in Noord-Brabant. Maarten vertelt over het ontstaan van het Steendrukmuseum: “Het museum is in 2001 opgericht door Ir. Peter-Louis Vrijdag, derde generatie eigenaar van drukkerij Vrijdag Premium Printing in Eindhoven. Dit familiebedrijf begon in 1905 als drukkerij van bladmuziek en werd daarna leverancier van onder andere etiketten voor sigarendoosjes en sigarenbandjes voor de bloeiende tabaksindustrie begin 20e eeuw. In de jaren na de Tweede Wereldoorlog specialiseerde de drukkerij zich in de productie van hoogwaardige etiketten en verpakkingen voor ondernemingen in de voedings- en genotsmiddelenindustrie op wereldniveau.

De collectie van het Steendrukmuseum bestaat voor een groot deel uit drukwerk, attributen en machines uit de privécollectie van oprichter Peter-Louis Vrijdag. Een verzameling die een belangrijke geschiedenis vertelt. Maarten: “Steendruk heet ook Lithografie. Lithografie is een samentrekking van de Oudgriekse woorden voor ‘steen’ en ‘schrijven’. Die vlakdruktechniek is eind 18e eeuw ontwikkeld en was voor die tijd revolutionair. Voor het eerst werd het mogelijk om afbeeldingen op een relatief snelle en eenvoudige manier te reproduceren. In de loop der jaren ontwikkelde de techniek zich waardoor ook het reproduceren van foto’s mogelijk werd. Vanuit de lithografie ontstond ook de basis voor de manier waarop we nog altijd in offset drukken. Zonder deze techniek was het drukken van deze Auréus-nieuwsbrief dus niet mogelijk geweest!” Maarten vertelt enthousiast over de rol die de lithografie nog altijd speelt in ons dagelijks leven. “Niet veel mensen weten dat de microchips in onze smartphones en computers zijn geproduceerd volgens de basisprincipes van de lithografie. De ‘L’ in ASML, marktleider op het gebied van machines voor het maken van microchips, staat voor ‘lithografie’, de techniek die in ons museum centraal staat.”

In het Steendrukmuseum staan naast technologie ook ambacht en kunst centraal. Onlangs was er een indrukwekkende expositie te zien van de Tsjechische kunstenaar Alphonse Mucha, bekend van zijn Jugendstil-affiches uit het eind van de 19e eeuw. Maarten: “Ondanks alle corona-maatregelen braken we in 2020 ons bezoekersrecord. De Mucha-expositie heeft daar zeker weten aan bijgedragen. Mucha is nog altijd razend populair en de dagen waarop we in 2020 open mochten waren stuk voor stuk uitverkocht. We proberen bezoekers door middel van kunst meer te leren over de technieken achter bepaalde kunstwerken: technieken die onze regio groot hebben gemaakt.” Het Steendrukmuseum werkt samen met allerlei partners uit de regio. Eén van die partners is VDL. Maarten: “Toen ik in 2017 directeur werd zei Wim van der Leegte, voormalig president-directeur van VDL Groep, tegen me: “Als je naar deze regio kijkt, vertellen het DAF Museum, het Philips Museum en het Steendrukmuseum samen het volledige verhaal van de maakindustrie in dit gebied.” Mooier dan dat kan ik het niet formuleren.”

Op dit moment is in het Steendrukmuseum de expositie ‘Het beeld spreekt!’ te zien, waarin bezoekers meer zien en leren over de Nederlandse affichekunst uit de periode van de art nouveau van 1890 tot 1915. In deze periode werden lithografische technieken gebruikt voor zowel kunstwerken als reclame-uitingen. ‘Het beeld spreekt!’ stelt werk tentoon van onder andere Jan Toorop, Jozef Israëls en Jan Sluijters. De expositie is wegens succes verlengd tot en met 19 december 2021.