Vanaf half juli staat de aandelenmarkt onder druk. De bedrijfswinsten zijn per saldo dit jaar niet gestegen. Aandelen zijn duurder geworden, omdat er door de stijgende rente weinig risicopremie meer overblijft. Die stijgende rente wordt veroorzaakt door een combinatie van factoren. Zo houden centrale bankiers de rente langer hoog. Dat wordt mogelijk gemaakt door een zachte landing van de Amerikaanse economie. Hoewel de inflatie in de Verenigde Staten daalt, is er door de zachte landing geen noodzaak voor de centrale bank om de rente te verlagen. Die zachte landing wordt mogelijk gemaakt door fiscale impulsen vanuit de overheid. Grote investeringspakketten, hogere uitgaven en belastingkortingen zorgen ervoor dat een recessie voorlopig wordt voorkomen. Dit frustreert het monetaire beleid. Bovendien moet dat allemaal wel worden gefinancierd en ook dat zorgt voor stijgende rentes. Pas wanneer er sprake is van een recessie of een financieel ongeluk met systeemrisico’s, kan de rente omlaag en krijgt de aandelenmarkt meer lucht.

In Europa is er geen sprake van een zachte landing. De dure energie, hoge lonen en de gestegen rente zetten hier de economie onder druk. Hier zorgen de investeringen vanuit de overheid, inclusief de vele compensaties voor onder meer de gestegen prijzen, wel voor meer inflatie, maar niet voor meer groei. De Europese concurrentiepositie is in de afgelopen jaren verslechterd. De euro is versus de dollar opnieuw aan het verzwakken. Daardoor kan de ECB niet anders dan de Federal Reserve volgen. Europa heeft ook een grotere blootstelling aan Azië en met name in China valt de economische groei dit jaar tegen, onder andere vanwege aanhoudende problemen op de huizenmarkt. 

Volgend jaar worden in grote delen van de wereld verkiezingen gehouden. Niet alleen in de Verenigde Staten en de Europese Unie. Meer dan de helft van de wereldbevolking gaat volgend jaar stemmen. Gelet op de polarisatie van de afgelopen jaren en de opkomst van kunstmatige intelligentie wordt dat een steeds grotere uitdaging. Zittende politici willen een recessie tegen elke prijs voorkomen en dat betekent waarschijnlijk dat overheden tot aan de verkiezingen zullen blijven stimuleren. Als er al een recessie komt, dan zal die waarschijnlijk niet vergelijkbaar zijn met de laatste twee grote recessies deze eeuw. Toen was deflatie het probleem en moesten centrale banken diep gaan om de economie te stabiliseren. Nu gaat het centrale banken om het normaliseren van de inflatie en dat kan met een veel mildere recessie.

Dit jaar is de inflatie vrijwel voortdurend gedaald, zelfs in Europa. De recent opgelopen energieprijs kan de inflatie verder onder druk zetten. Een hogere energieprijs heeft hetzelfde effect als een extra belasting. Er blijft minder besteedbaar inkomen over. De dalende inflatie geeft centrale banken volgend jaar lucht om de rente te verlagen. Financiële markten lopen meestal zo’n zes maanden vooruit op de economie en zullen de komende maanden dus rekening gaan houden met zo’n scenario. Daarmee is het ondanks alle zorgen een goed moment belegd te blijven of uit te breiden.