Nog altijd wordt er internationaal en ook in Nederland veel aandacht besteed aan duurzaam beleggen. Wel komt er internationaal meer kritiek. In de Verenigde Staten omarmde Blackrock aanvankelijk duurzaam beleggen, maar worden termen als ESG nu niet meer door Blackrock gehanteerd omdat ze te veel politiek beladen zijn. De Republikeinen vereenzelvigen duurzaamheid met Democratische partijpropaganda. Ook in Europa begint het tij te keren en dan niet door de dagelijkse blokkade van de A12 in Den Haag.  Afgelopen week maakte Rishi Sunak in het VK bekend dat het de klimaatplannen gaat afzwakken. In plaats van 2030 mogen er nu nog tot 2035 diesel- en benzineauto’s worden verkocht. Het lijkt een kwestie van tijd tot de Duitse autobouwers ook in Berlijn gaan lobbyen voor het oprekken van de regels, want op dit moment lijken de Chinese elektrische auto’s de markt over te nemen en is het een kwestie van tijd totdat de laatste Duitse autobouwer het licht uit kan doen. In Frankrijk lost men dit op met nationalisatie, maar een nationalisatie van bijvoorbeeld Volkswagen roept nu niet de beste herinneringen op.

Biodiversiteit is het nieuwe CO2

De kritiek op duurzaamheid is deels het resultaat van de vele doelstellingen en complexe regels die ondanks grote inspanningen waarschijnlijk niet gehaald zullen worden. Tot op heden was er een sterke focus of eigenlijk tunnelvisie op de uitstoot van CO2 (allemaal met dank aan de film van Al Gore). Nu het laaghangende fruit op het gebied van de besparingen van CO2 is geplukt, wordt het vervolg zo zwaar dat het moeilijk (onmogelijk) zal worden om de klimaatdoelstellingen te halen. Er aan vasthouden betekent simpelweg dat er te zware offers moeten worden gebracht. Nu kan het rijke kwart van de wereld die offers wellicht nog brengen, maar de overige driekwart duidelijk niet. Die zijn veel minder bezig met de energietransitie, die zijn al blij als ze überhaupt energie hebben. De tunnelvisie van CO2 is nu ingeruild voor het principe van biodiversiteit. Het grote voordeel van biodiversiteit is dat verschillende zaken worden gemeten. Daardoor kunnen veel beter gebalanceerde maatregelen worden genomen. Waar het bij CO2 nuttig leek om Tesla’s te subsidiëren, terwijl ze in Nederland effectief op kolenstroom rijden, zorgt de focus op biodiversiteit waarschijnlijk voor meer evenwichtige maatregelen.

Biodiversiteit vereist zwaardere aanpak

Als één ding wel duidelijk wordt uit de aandacht voor biodiversiteit is dat we met zijn allen veel verder over de streep zijn gegaan dan gedacht. Waar de CO2-doelstellingen nog iets van optimisme in zich hadden, is dat bij biodiversiteit verdwenen. Met simpelweg het verlagen van de uitstoot zijn we er niet. De indicatoren die biodiversiteit meten laten eigenlijk zien dat we te laat zijn. Zelfs met alle mogelijk ombuigscenario’s wordt het eerst (veel) slechter voordat het beter zal worden. Dankzij initiatieven als de Earth Overshoot Day en het identificeren van de planetary bounderies wordt duidelijk dat er meer moet worden gedaan. De extreme focus op CO2  en de bijbehorende inspanningen zorgen nu juist voor meer schade.

Groene krimp

De oplossing voor het probleem is in theorie simpel, maar in de praktijk zitten er wel wat haken en ogen aan. De reden dat wij op meerdere gebieden de grenzen van de planeet overschrijden, komt door de mens. De oplossing is dus minder mensen. Nu heeft de natuur daar wel oplossingen voor. Vooral virussen waren in het verleden sterk in het in toom houden van populaties, maar inmiddels zijn we tegen de nieuwste virussen geïmmuniseerd. De oplossing moet dus worden gezocht in haalbare maatregelen om de groei van de wereldbevolking te beperken. In plaats van het afschaffen van subsidies op fossiele brandstoffen, kunnen we beter de subsidies op het krijgen van kinderen afschaffen. Wie wereldwijd kijkt, ziet dat er per land en cultuur grote verschillen zitten in het aantal geboortes per vrouw. Waar het feitelijk op neer komt is dat ontwikkeling en educatie ervoor zorgt dat er minder kinderen worden geboren. Een rijke bevolking krijgt minder kinderen. In Europa krimpt de bevolking daardoor al een halve eeuw. Als we de mensen in Afrika en delen van Azië rijk maken dan zijn veel milieuproblemen veel beter op te lossen. Een mooi voorbeeld is Mexico. Vijftig jaar geleden kregen Mexicaanse vrouwen nog gemiddeld zeven kinderen per vrouw, nu zijn dat er gemiddeld 1,9. Dat laatste cijfer is niet eens voldoende om de bevolking in stand te houden.

Te nemen maatregelen

Veel arme mensen krijgen kinderen als verzekering voor de oude dag. Op het moment dat mensen weten dat ze een verzorgde oude dag (pensioen) zullen hebben, krijgen ze minder kinderen. Ook moeten mensen zich realiseren dat veel kinderen zorgen voor een zware druk op de planeet. Het verbieden zoals met de eenkindpolitiek in China willen we in het vrije Westen niet, maar het is wel mogelijk om te werken met subsidies en boetes. Dat zijn op zich vergaande maatregelen, maar wel gericht op de oplossing. Om in CO2-termen te spreken: de carbon footprint van een kind is vele malen groter dan dat van een Hummer. Het gevolg van een krimpende bevolking is uiteraard wel een krimpende economie, nog even afgezien hoe we het begrip economie dan definiëren. Mogelijk dat de economie wel groeit in termen van schone lucht en schoon water. Wellicht kunnen we een voorbeeld nemen aan Japan. Dat land is een eiland en heeft daardoor dus veel eerder de grenzen van de groei bereikt en ze laten elke dag zien dat ze beter om kunnen gaan met die grenzen.

Han Dieperink, Chief Investment Officer

Disclaimer