Voedselprijzen stijgen sterk als gevolg van de Russische inval in Oekraïne. Eén op de acht calorieën die op de wereldmarkt wordt verhandeld, komt uit Rusland en Oekraïne. Inmiddels is in West-Europa de zonnebloemolie op rantsoen. Bijna 80 procent van alle zonnebloemolie op de wereldmarkt is afkomstig uit Rusland en Oekraïne.

De situatie op de wereldvoedselmarkten was toch al acuut doordat de voorraden al laag zijn na een tegenvallend oogstjaar als gevolg van de effecten van klimaatverandering op het weer. Overstromingen, hittegolven en met name droogte hebben gezorgd voor een lagere opbrengst. Op de achtergrond speelt ook nog een La Nina-effect. Juist in deze tijd is de kritische periode dat er moet worden gezaaid op het Noordelijk halfrond, maar zelfs als dat lukt – ondanks de oorlogshandelingen – is het niet eenvoudig om het zaaigoed, de kunstmest en de machines op het juiste moment op de juiste plek te krijgen in Oekraïne. Zelfs als dat lukt, ligt de kust voor de belangrijke havensteden bezaaid met zeemijnen. Het zal nog wel even duren voordat die zijn geruimd.

Verder wordt is er voor de productie van voedsel veel energie vereist. Niet alleen voor de machines die de grond bewerken en de gewassen vervoeren, maar veel energie gaat ook naar kunstmest. Veel van die kunstmest wordt geproduceerd met behulp van goedkoop Russisch gas. Mede daardoor is Rusland een belangrijke exporteur van kunstmest. Ook de ovens om het brood te bakken verbruiken veel energie en het is ook hier een uitdaging om aan personeel te komen. Toch bestaat in het Westen slechts een klein deel van de uiteindelijke prijs van voedsel uit de ruwe grondstoffen en energie. Het zijn vooral opkomende markten in Afrika en het Midden-Oosten die worden getroffen.

De Romeinen wisten al waarmee je het volk tevreden kan houden: brood en spelen. In 71 v. Chr werd begonnen met het gratis uitdelen van brood in Rome, omdat de kosten voor levensonderhoud in Rome veel te hoog waren en er een hongersnood dreigde. Honger vormt een prima basis voor een revolutie. De Franse koningin Marie-Antoinette probeerde de hongerende Franse bevolking nog te sussen met brioche, maar het kostte haar uiteindelijk de kop. Tussen de twee Russische revoluties vorige eeuw was het vooral honger lijden als gevolg van de oorlogsellende, een belangrijke randvoorwaarde voor de bolsjewieken om het roer over te nemen. Het dictaat van Versailles zorgde voor een hongersnood waaraan meer dan 100.000 Duitse burgers bezweken, waardoor de Nazi’s aan de macht konden komen. Tijdens de Grote Sprong Voorwaarts zette Mao voedsel zelfs in als wapen. Volgens Mao was het beter om de helft van de bevolking te laten doodgaan, opdat de andere helft zich vol kan eten. In 1988 zorgden mislukte prijshervormingen in China voor sterk stijgende voedselprijzen, een jaar later was er de opstand op het plein van de Hemelse vrede. De Arabische lente was niet mogelijk geweest zonder sterk stijgende voedselprijzen. De Mexicaanse regering kon een revolutie in 2007 nog net voorkomen door de Tortilla Price Stabilization Pact.  Honger en revoluties gaan hand in hand.

Stijgende voedselprijzen worden vrijwel altijd veroorzaakt door een probleem aan de aanbodzijde. In de afgelopen decennia heeft ‘global warming’ ervoor gezorgd dat per saldo de oogsten beter waren dan ooit. Planten doen het goed bij een hogere temperatuur en groeien ook beter met meer CO2 in de atmosfeer. Er was wel eens een jaar dat de oogst tegenviel, maar dat werd altijd weer gecompenseerd door een jaar met recordoogsten. Wie wat verder terugkijkt in het verleden ziet dat er soms meerjarige periodes zijn dat oogsten tegenvallen. De Kleine IJstijd van 1586 tot 1587 zorgde voor een trek naar de stad, dat stimuleerde de handel en was de aanzet tot innovatie en een economische revolutie. In de jaren dertig zorgden stofstormen en droogte in de Verenigde Staten voor de trek naar Californië. Deze Dust Bowl verergerde bovendien de Grote Depressie. Vorig jaar was een slecht jaar voor de voedselproductie. Vrijwel voortdurend werden weerrecords gebroken. Zo was er in de Verenigde Staten eerst een ongekende koudegolf, tot ver in Texas, daarna een grote droogte en extreme hitte in het Noordwesten van de VS. Daardoor schoot de prijs van zomertarwe en raapzaad omhoog. De smog van de bosbranden in Oregon kwam tot in de stad New York. Op verschillende plekken in de wereld viel er in korte tijd ook ongekend veel regen, warme lucht kan nu eenmaal meer water bevatten dan koude lucht. Dat hebben we gezien in Europa, maar ook in verschillende steden in China overstroomde de metro. Warme lucht is ook een aanjager voor tropische stormen en orkanen. Vorst in Brazilië zorgt voor hogere koffieprijzen na een eerdere droogteperiode.

Driekwart van de wereldbevolking geeft een groot deel van het besteedbaar inkomen uit aan voedsel. Dat is vaak onbewerkt voedsel, waarbij de stijgende prijzen één-op-één worden doorgegeven. Bij bewerkt voedsel zijn de grondstofkosten vaak maar een klein deel van de totale prijs. Helaas moeten we ervan uitgaan dat deze extreme weersomstandigheden niet van vandaag op morgen verdwijnen. Wat dat betreft komt de oorlog in Oekraïne op een zeer ongelukkig moment. Verder stijgende voedselprijzen zullen zorgen voor meer sociale onrust, mogelijk zelfs nieuwe revoluties.

Schrijf in op de wekelijkse nieuwsbrief

Auréus streeft er naar om correcte en actuele informatie te verstrekken afkomstig van betrouwbare bronnen, maar kan de juistheid en volledigheid van de informatie in deze publicatie niet garanderen. Aan deze publicatie kunnen derhalve geen rechten worden ontleend. Auréus aanvaardt geen aansprakelijkheid voor enige directe of gevolgschade voortvloeiende uit het gebruik van deze publicatie of de inhoud ervan. Deze publicatie is niet bedoeld als een aanbod of verzoek tot aan- of verkoop van een financieel instrument en moet evenmin worden beschouwd als een persoonlijk beleggingsadvies, aangezien de inhoud van deze publicatie niet is toegesneden op de individuele (financiële) situatie en doelstellingen van beleggers. Potentiële beleggers worden er nadrukkelijk op gewezen dat aan beleggen financiële risico’s zijn verbonden. Zij dienen dan ook goed kennis te nemen van de inhoud van relevante informatie over desbetreffende belegging (prospectus, informatiememorandum, essentiële beleggersinformatie, essentiële-informatiedocument etc.) en worden geadviseerd onafhankelijk advies in te winnen om zich een goed oordeel te kunnen vormen over die risico’s en/of deze risico’s passen in/bij hun beleggingsdoelstellingen, financiële situatie, risicoprofiel en risico acceptatie. De waarde van een belegging kan fluctueren. Het is mogelijk dat beleggers bij verkoop of beëindiging van hun belegging minder terugkrijgen dan hun inleg. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.