Van Charlie Munger, de oudere collega van Warren Buffett, is de uitspraak: ‘Laat me de prikkel zien en ik zal je het resultaat laten zien’. De hele economie draait op prikkels en met een goed inzicht in die prikkels is de uitkomst voorspelbaar. Bij duurzaam beleggen gaat het om prikkels die er voor moeten zorgen dat negatieve externe effecten worden geïnternaliseerd. Dat betekent dat de consument of de producent moet betalen voor de negatieve gevolgen van een product of dienst. Op papier klinkt dat mooi, maar in de praktijk is dat nog niet zo eenvoudig.

Allereerst is duurzaamheid een subjectief begrip, dat Europese wetgevers trachten te objectiveren. Alleen heeft duurzaamheid ook duidelijke ethische kenmerken, vaak is het een beoordeling of een handeling als goed of fout kan worden gekwalificeerd. Alleen kunnen bij subjectieve begrippen mensen dan lijnrecht tegenover elkaar komen te staan. Kerkelijke instellingen kijken heel anders tegen abortus of euthanasie dan milieuorganisaties. Voor de Fransen is kernenergie de oplossing voor de klimaatcrisis, terwijl de Duitsers juist alle kerncentrales hebben uitgezet. Volgens sommigen is Tesla het ultieme duurzame aandeel, terwijl andere Tesla uitsluiten vanwege de gebrekkige corporate governance. Nu kunnen die verschillen nog naast elkaar bestaan, maar als het aan de wetgever ligt, wordt dat straks bepaald in Europa dat nog steeds kampt met een onduidelijk democratisch mandaat. Brussel die gaat bepalen hoe mensen moeten denken. Het begint wel erg veel op 1984 van George Orwell te lijken. Bovendien is het marktmechanisme er niet voor niets. Als niet de markt mag bepalen waarin er wordt geïnvesteerd, maar de overheid dat beter weet, dan was het communisme ook een groot succes geworden. Enige terughoudendheid en voorzichtigheid is dus gewenst.

In de praktijk zijn vooral de bedrijven die veel werk maken van de duurzaamheidsrapportage duurzaam. Het lijkt er op dat het hebben van een sustainability officer zorgt voor een hoge duurzaamheidsscore. Dat verklaart ook het relatief hoge percentage tech-bedrijven, die vrijwel allemaal beschikken over uitgebreide duurzaamheidsrapportages. Het vervelende voor beleggers is dat zo’n duurzaamheidsrapportage nog niet verplicht is. Brussel heeft er voor gekozen om nu wel de duurzame transparantie verplicht te stellen, maar het rapporteren van de onderliggende data door de bedrijven is pas veel later verplicht en dan ook nog eens gefaseerd. Eerst komen de grote Europese bedrijven, dan de bedrijven buiten Europa die meer dan 150 miljoen omzet hebben in Europa en de overige bedrijven krijgen helemaal geen verplichting om te rapporteren. Aangezien beleggers normaal gesproken wereldwijd beleggen is een gedegen rapportage dit decennium (en 2030 is in de duurzame wereld een belangrijk ijkpunt) een illusie. Nu zijn er wel steeds meer partijen die met behulp van kunstgrepen alsnog een volledige rapportage lijken te kunnen verzorgen. Alleen is zo’n rapportage in de praktijk weinig zinvol. Als er twee vergelijkbare bedrijven zijn waarvan de één wel een uitgebreide duurzaamheidsrapportage heeft verstrekt en de ander niet, dan wordt de niet-rapporterende partij gelijk gesteld met de rapporterende partij. Daarmee wordt geen rekening gehouden met de mogelijkheid dat de reden van het niet rapporteren ook gelegen kan zijn in duurzame mankementen.

Omdat duurzaamheid een subjectief begrip is, heeft Brussel veel partijen geconsulteerd om tot wet- en regelgeving te komen. Alleen zaten daar relatief veel one-issue-organisaties bij die vooral gingen preken voor eigen parochie. Dankzij al dat lobby-werk werd het een soort Poolse landdag waardoor het bijzonder lastig werd om tot eenheid te komen, wat dat betreft niets nieuws in Europa. Dat komt wel vaker voor en meestal wordt de uitkomst er daardoor niet beter op. Dat is ook nu het geval. Want naast al die organisaties die inspraak hebben, is er ook nog die nationale lidstaat die desnoods met een veto alles kan blokkeren. Om de situatie extra ingewikkeld te maken brak er ook nog een oorlog in Oekraïne uit, waardoor veel zaken zoals wapens en fossiele brandstoffen opeens veel milder worden behandeld. De oorlog in Oekraïne conflicteert met de oorlog tegen de klimaatcrisis en een oorlog op twee fronten is moeilijk te winnen zonder keuzes te maken.

De wetgeving is bedoeld om de transparantie te bevorderen en om daarmee greenwashing tegen te gaan. In de praktijk is het vooral een rubriceringsverhaal en daarmee een mogelijkheid om groen te wassen. Zo bestaat er grijs, groen en donkergroen, ook wel niet duurzaam, ESG en Impact, of artikel 6 SFDR, artikel 8 SFDR en artikel 9 SFDR. De gemiddelde particuliere belegger die duurzaam wil beleggen wil vooral niet in de foute bedrijven beleggen. Foute bedrijven in het kader van duurzaamheid zijn bedrijven met een zogenaamde controverse. Als een bedrijf wordt bestempeld als controversieel bedrijf dan is er wel wat aan de hand. Meestal is zo’n bedrijf herhaaldelijk aangesproken op het foute gedrag, maar gaat het bedrijf toch willens en wetens door met dit gedrag. Daar willen duurzame beleggers niet in beleggen, maar het probleem is dat veel van die bedrijven (dankzij hun inspanningen op het gebied van rapportage) prima onder artikel 8 SFDR kunnen vallen en dat dankzij diezelfde rapportage deze bedrijven een duurzaam stempel krijgen. Nu is dat wel enigszins ironisch, omdat SFDR juist is bedoeld om ‘greenwashing’ te voorkomen, maar inmiddels vooral wordt gebruikt om groen te wassen.

Een op zich mooie ontwikkeling binnen duurzame beleggen zijn de greenbonds. De verschillen met gewone obligaties zijn niet groot, maar als bedrijven zich met greenbonds marginaal goedkoper kunnen financieren, zorgen deze obligaties zonder grote marktverstoringen toch voor de juiste veranderingen. De obligatiemarkt is immers groot en hoewel niemand in de financiële wereld weet wat de exacte definitie is van impact, kan men met behulp van de natuurkunde wel aangeven wat impact is. Impact is dan massa maal snelheid. De greenbond mag dan een kleine wijziging zijn, maar de massa van de obligatiemarkt is groot, vandaar de hoge impact. Vervelend is alleen dat zelfs over greenbonds weer controverses ontstaan. Zo geven luchthavens greenbonds uit voor de elektrische voertuigen op de luchthaven, maar tegen de achtergrond van fossiele brandstoffen slurpende jumbojets mag best de vraag worden gesteld wat daar groen aan is. Verder zijn veel beleggers in greenbonds tegenwoordig niet zo gelukkig met de grote allocatie naar China. Op zich vreemd, want de Chinese green bonds zijn juist wel echt groen.

Het vervelende voor Nederlandse duurzame beleggers is dat al dit gedoe eerder een stap terug is in de tijd. Het zorgt voor extra complexiteit, hogere kosten en dat gaat allemaal ten koste van het rendement. Het uiteindelijke resultaat is dat er eerder minder in duurzame bedrijven wordt belegd dan meer. Het is namelijk een kwestie van tijd dat niet-duurzame beleggers niet meer duurzaam mogen beleggen. Een belegging met het label duurzaam vereist immers een uitgebreide rapportage. Zonder die rapportage kan de niet-duurzame belegger met een fonds of etf met een duurzaam label worden beticht van greenwashing. Want door de opname van zo’n duurzame belegging wordt impliciet duurzaam beleggen gepromoot, waardoor de uitgebreide rapportageverplichtingen van SFDR in beeld komen.

Gelukkig zijn de regelgevers niet blind voor de problemen op het gebied van duurzame rapportages. Het is waarschijnlijk dat sommige verplichtingen worden versoepeld of aangepast. Het is alleen jammer dat het aanpassen van wet- en regelgeving niet zo snel gaat, terwijl juist op het gebied van duurzaamheid het begrip ‘voortschrijdend inzicht’ een grote rol speelt. Naast een subjectief begrip is duurzaamheid immers ook een dynamisch begrip. Dat betekent per definitie dat wet- en regelgeving met vertraging volgt op maatschappelijke ontwikkelingen. Dat duurzame beleggers toch een grote invloed kunnen hebben, blijkt wel uit de lagere investeringen in de olie-industrie in de afgelopen jaren. De bestuurders van deze organisaties krijgen van aandeelhouders te horen dat ze beter dividend kunnen uitkeren dan te investeren. Milieuorganisaties protesteren voor de deur, niet leuk voor (toekomstige) medewerkers. In de maatschappij worden deze bedrijven inmiddels gezien als paria, iets dat uitgesloten moet worden in een portefeuille. De te lage investeringen in fossiel zullen in de komende jaren zorgen voor sterk stijgende energieprijzen. Dat heeft de duurzame lobby toch maar mooie bereikt.  Dat terwijl juist bij deze energiebedrijven de oplossing ligt voor de klimaatcrisis. Daar zijn de kasstromen, de ingenieurs en daar is de kennis van grote projecten om zo’n omwenteling te implementeren. Nu keren ze extra dividend uit, in plaats van ze te investeren in nieuwe projecten. Dat kan veranderen door er voor te zorgen dat de bestuurders van deze bedrijven ook de juiste prikkels krijgen.

Abonneer op deze nieuwsbrief via www.aureus.eu/nieuwsbrief 

Voor tussentijdse updates, volg Auréus op Linkedin

Han Dieperink, Chief Investment Strategist

De besluiten van het Macrocomité van Auréus worden gebruikt voor de invulling van de Actieve portefeuille. In deze portefeuille worden aandelen, obligaties en alternatieve beleggingen over- of onderwogen en kunnen er actieve keuzes worden gemaakt voor bepaalde sectoren, regio’s, obligaties, looptijden ect. Risicobeperking is een belangrijk onderdeel van de Actieve portefeuille. De Markt/Factor portefeuille wijkt slechts beperkt af van de index (MSCI ACWI IMI). Er is sprake van een structurele allocatie naar vijf factoren om de factorpremie op lange termijn te innen. Daarom worden keuzes van het Macrocomité niet meegenomen. Wel wordt er geherbalanceerd wanneer het portefeuillegewicht 10 procent afwijkt van de neutrale allocatie.  De SRI-Impact-portefeuille heeft een focus op duurzame en impactvolle beleggingen/bedrijven, de benchmark voor deze portefeuille is de MSCI ACWI SRI. Om een kern van duurzame SRI-fondsen bevinden zich 6 impactsatellieten. Keuzes gemaakt in het Macrocomité worden voor zover relevant meegenomen in de SRI-Impact-portefeuille. Voor de Individuele Aandelenportefeuille maken wij gebruik van de research en beleggingsfilosofie van Financiële Diensten Amsterdam (FDA). Deze op groei- en kwaliteitsaandelen gerichte research/strategie heeft een allocatie naar Europese en Amerikaanse aandelen. Het doel is de outperformance van de benchmark (MSCI World). Keuzes gemaakt in het Macrocomité ten aanzien van over- of onderwegen van aandelen en obligaties worden meegenomen voor de allocatie in de Individuele Aandelenportefeuille, voor de regio- en de sectorverdeling volgen wij de research van FDA. 

Auréus streeft er naar om correcte en actuele informatie te verstrekken afkomstig van betrouwbare bronnen, maar kan de juistheid en volledigheid van de informatie in deze publicatie niet garanderen. Aan deze publicatie kunnen derhalve geen rechten worden ontleend. Auréus aanvaardt geen aansprakelijkheid voor enige directe of gevolgschade voortvloeiende uit het gebruik van deze publicatie of de inhoud ervan. Deze publicatie is niet bedoeld als een aanbod of verzoek tot aan- of verkoop van een financieel instrument en moet evenmin worden beschouwd als een persoonlijk beleggingsadvies, aangezien de inhoud van deze publicatie niet is toegesneden op de individuele (financiële) situatie en doelstellingen van beleggers. Potentiële beleggers worden er nadrukkelijk op gewezen dat aan beleggen financiële risico’s zijn verbonden. Zij dienen dan ook goed kennis te nemen van de inhoud van relevante informatie over desbetreffende belegging (prospectus, informatiememorandum, essentiële beleggersinformatie, essentiële-informatiedocument etc.) en worden geadviseerd onafhankelijk advies in te winnen om zich een goed oordeel te kunnen vormen over die risico’s en/of deze risico’s passen in/bij hun beleggingsdoelstellingen, financiële situatie, risicoprofiel en risico acceptatie. De waarde van een belegging kan fluctueren. Het is mogelijk dat beleggers bij verkoop of beëindiging van hun belegging minder terugkrijgen dan hun inleg. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.