Het kabinet is van plan om vanaf 2025 belasting te gaan heffen over het werkelijk rendement in box 3. Er komt een zogenaamde vermogensaanwasbelasting die jaarlijks zal worden geheven over het rendement dat mensen daadwerkelijk hebben behaald. Dat betekent dus niet alleen over zaken zoals rente, dividend, huur en pacht (minus de kosten), maar ook over de waardeontwikkeling. Die waardeontwikkeling wordt per jaar belast, dus niet pas in het jaar waarin een deel of geheel van de portefeuille wordt verkocht. Daarmee wordt weliswaar langdurig uitstel van belasting voorkomen, maar het creëert mogelijk wel liquiditeitsproblemen. Verder komt er nogal wat bij kijken om deze belasting te berekenen. Er komt een leger taxateurs dat illiquide beleggingen jaarlijks mag gaan waarderen. Het is bijzonder onwaarschijnlijk dat de belastingdienst in 2025 klaar is voor dit nieuwe stelsel, dan is de dienst immers nog steeds bezig met het terugbetalen van de zorgtoeslagen. Verder zet dit systeem de deur open voor nieuwe belastingconstructies en gaat het ten koste van de economische groei. Dat laatste effect is zelfs zo sterk dat zonder deze belasting de uiteindelijke belastingopbrengst voor de staat uiteindelijk hoger uitvalt.

Het grote voordeel van het inmiddels oude systeem van vermogensrendementsheffing is dat het geen onderscheid maakte tussen inkomen uit beleggen en vermogenswinst en dat alle vermogensbestanddelen op dezelfde manier werden belast. Dat zorgde ervoor dat belastingconstructies – die onder het daarvoor geldende bronnenstelsel erg populair waren – in het systeem van de vermogensrendementsheffing niet meer mogelijk waren. Verder kon iedereen leven met de absolute hoogte van de belastingen, uiteraard tot het moment dat de spaarrente daalde tot beneden de 4 procent en uiteindelijk onder nul uitkwam. Bovendien zorgde dit systeem voor een stabiele inkomstenbron voor de overheid.

In het verleden zijn vijf landen (Hong Kong, Nederland, Nieuw Zeeland, Singapore en Zwitserland) zonder vermogenswinst- of vermogensaanwasbelasting vergeleken alle andere landen in de OECD die wel op de een af andere manier vermogenswinstenbelastingen. In de groep van vijf was er sprake van een gemiddelde economische groei van 2,2 procent, in de overige landen 1,2 procent. Dat is wel een erg groot verschil voor een belasting die op jaarbasis voor minder dan 1,5 procent bijdraagt aan de belastinginkomsten. Op het totale BBP van Nederland is dat dus minder dan een half procent (nog even afgezien van de omvangrijke heffingskosten, naast de belastingdienst, het leger fiscalisten, taxateurs en bankiers dat hier druk mee zal zijn).

Nu staan deze vijf landen wel vaker in de top van rijtjes van landen waar het goed zaken doen is, mogelijk dat ook andere factoren een rol spelen. Daarom is het onderzoek naar de vermogenswinstbelasting in Zwitserland interessant. Op federaal niveau wordt er geen belasting geheven, maar op kantonnaal niveau wel. Er zijn echter enkele kantons die deze belasting hebben afgeschaft, waarmee er zeldzame mogelijkheid ontstond voor een live sociaaleconomisch experiment. De kantons die de belasting hadden afgeschaft zagen in korte tijd relatief het BBP met 2,2 procent stijgen, op lange termijn zelfs met 3,1 procent, met als gevolg hogere belastingopbrengsten. Dit is ook in lijn met de Laffer curve (eigenlijk de Ibn-Ghaldoun-curve), populair onder Reagan als argument om belastingen te verlagen. Belastingverlagingen zorgen voor meer economische groei en daarmee voor hogere belastingopbrengsten en de belasting die de grootste (negatieve) impact heeft op economische groei is een belasting op vermogenswinsten. De prikkel die daarvan uitgaat is dat investeren minder loont, met minder innovatie en minder productiviteitswinsten tot gevolg.

Er zijn ruwweg twee argumenten om vermogenswinsten te belasten. Zoals een belasting op arbeidsinkomen feitelijk een belasting is op koopkracht, zou elke positieve koopkrachtsontwikkeling gelijk moeten worden belast. Het tweede argument is het draagkrachtbeginsel. Wie veel vermogen heeft, kan ook veel belasting betalen. Dit is ook het argument voor een progressief belastingstelsel. Het gevolg is wel dat mensen met een hoog inkomen gemakkelijk meer dan 50 procent belasting moeten betalen, terwijl een grote groep (in Nederland meer dan de helft) effectief geen belasting hoeft te betalen. Met alle toeslagen, vrijstellingen en overheidsdiensten, gaan ze er zelfs op vooruit.

Voordeel van het oude bronnenstelsel (het stelsel voorafgaand aan het huidige boxenstelsel) was dat wel de inkomsten van de bron werden belast, maar dat de bron zelf intact bleef. Dat past ook goed in het Calvinistische Nederland, waar je wel de vruchten van de boom mag plukken, maar niet de boom zelf mag omhakken. Anders zou direct het verdienvermogen worden aangetast. In een wereld zonder inflatie zijn alle vermogenswinsten immers gelijk aan de huidige waarde van de toekomstige kasstromen. Op het moment dat er sprake is van inflatie zorgt een belasting op vermogenswinsten al snel dat het verdienvermogen wordt aangetast. Zo’n belasting is ook oneerlijk, het is feitelijk het onteigenen van bezit en daarmee net zo fout als het belasten van spaargelden terwijl de rente op nul staat. En met de huidige inflatie gaat het hard.

Het grootste economische risico van dit nieuwe stelsel is de prikkel voor vermogende Nederlanders om met hun vermogen te emigreren. Dit is ook het punt waar Ibn Ghaldoun (een filosoof uit de 14^e eeuw) stelt dat alle soevereine staten uiteindelijk aan ten onder gaan. Elk soeverein land begint met relatief lage belastingen, maar naarmate de tijd verstrijkt, komen er steeds meer beloftes van de overheid naar verschillende groepen in het land. Dit wordt nog versterkt in een democratie waar elke vier jaar beloftes moeten worden gedaan om de eigen positie te behouden. Voor die beloftes moet worden betaald en een steeds kleinere groep draait daarvoor op. Die laatste groep vertrekt of stopt met ondernemen, waardoor het onmogelijk wordt om nog meer belastingen te innen. Hoge belastingen (met name op vermogen) zorgen voor een kleinere belastingbasis totdat uiteindelijk de overheid niet meer aan haar verplichtingen kan voldoen en ophoudt te bestaan.

Met de vermogensaanwasbelasting in Box 3 wordt Box 2 de definitieve pretbox. Nu al zit veel vermogen in Box 2 met aantrekkelijke mogelijkheden voor belastinguitstel en vererving. Economisch gezien is een 100 procent belasting op erfenissen nuttig. Tegelijkertijd is het de manier om een snel einde te maken aan de soevereine samenleving. Zodra alle rijken zijn gevlucht, kan de overheid wel stoppen met belasting heffen. De oplossing zit in een kleinere overheid, het minder rondpompen van geld en een hogere belasting op consumptie, vooral als die consumptie gepaard gaat met negatieve effecten op milieu en maatschappij. Met een zo breed mogelijke belastingbasis met zoveel mogelijk mensen die belasting betalen, kan het tarief omlaag wat zorgt voor acceptatie en een minder remmend effect op de economische groei.

Abonneer op deze wekelijkse nieuwsbrief

Auréus streeft er naar om correcte en actuele informatie te verstrekken afkomstig van betrouwbare bronnen, maar kan de juistheid en volledigheid van de informatie in deze publicatie niet garanderen. Aan deze publicatie kunnen derhalve geen rechten worden ontleend. Auréus aanvaardt geen aansprakelijkheid voor enige directe of gevolgschade voortvloeiende uit het gebruik van deze publicatie of de inhoud ervan. Deze publicatie is niet bedoeld als een aanbod of verzoek tot aan- of verkoop van een financieel instrument en moet evenmin worden beschouwd als een persoonlijk beleggingsadvies, aangezien de inhoud van deze publicatie niet is toegesneden op de individuele (financiële) situatie en doelstellingen van beleggers. Potentiële beleggers worden er nadrukkelijk op gewezen dat aan beleggen financiële risico’s zijn verbonden. Zij dienen dan ook goed kennis te nemen van de inhoud van relevante informatie over desbetreffende belegging (prospectus, informatiememorandum, essentiële beleggersinformatie, essentiële-informatiedocument etc.) en worden geadviseerd onafhankelijk advies in te winnen om zich een goed oordeel te kunnen vormen over die risico’s en/of deze risico’s passen in/bij hun beleggingsdoelstellingen, financiële situatie, risicoprofiel en risico acceptatie. De waarde van een belegging kan fluctueren. Het is mogelijk dat beleggers bij verkoop of beëindiging van hun belegging minder terugkrijgen dan hun inleg. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.